"Ο κ. Γεωργαλάς διαφωνεί με απόψεις που διατυπώσαμε για τον Ανδρέα 
Παπανδρέου (τεύχος 63)"

(Περιοδικό "Τότε...", τ. 66, Μάιος-Ιούν. 1997)

   Φίλε κ. Μωραΐτη,

   Ενδιαφέρουσα και αποκαλυπτική -όπως πάντοτε- η συνομιλία σας με 
τον κ. Γ. Δέπο για "τον ρόλο του Α. Παπανδρέου στην επιβολή και
μακροημέρευση της δικτατορίας του '67" ("Τότε" 63, σ. 46-59).
Επιτρέψτε κάποιες παρατηρήσεις.

   1. Λέτε ότι οι Ισπανοί το 1936, οι Χιλιανοί το 1973, οι 
Ινδονήσιοι το 1965 αντιστάθηκαν στο στρατιωτικό πραξικόπημα, ενώ οι 
Έλληνες του 1967, όχι. Και το εξηγείτε: "Σημαίνει πολύ απλά ότι οι 
Ισπανοί τολμούν ν' αντισταθούν στα τανκς... Οι Έλληνες όχι". Δηλ. η 
αιτία της μη αντιστάσεως ήταν η δειλία. Διαφωνώ. Η μη αντίστασις κατά 
την γνώμη μου οφείλεται σε δύο αίτια:
   α) Στις χώρες που αναφέρετε, τα "λαϊκά μέτωπα" (κομμουνιστές, 
σοσιαλιστές κ.λπ.) ήσαν εξουσία. Άρα είχαν την δυνατότητα ν' αντιστα-
θούν στην απόπειρα ανατροπής τους. Εδώ το "λ.μ." απλώς απειλούσε με 
ενδεχόμενη μετεκλογική σταδιακή επικράτησι. Άρα δεν είχε δυνατότητα 
αντιστάσεως.
   β) Ο λαός στο σύνολό του, δέχθηκε με ανακούφισι την επέμβασι, 
απογοητευμένος από την αθλιότητα των πολιτικών, τις κομματικές διαμάχες,
τις κυβερνητικές κρίσεις, την πολιτειακή κρίσι κ.λπ. Ο λαός στήριξε ή
δέχθηκε με ευμενή ανοχή και πολλές προσδοκίες το στρατιωτικό καθεστώς.
Η ισχύς ενός καθεστώτος κρίνεται από το πόσοι είναι διατεθειμένοι να
πεθάνουν γι' αυτό. Ουδείς ήταν διατεθειμένος να πέση υπέρ της
προ-απριλιανής "δημοκρατίας". Το ίδιο επανελήφθη το 1973 για το
καθεστώς Παπαδοπούλου και το 1974 για το του Ιωαννίδη. Γι' αυτό και 
τα τρία κατέρευσαν αμαχητί.

   2. Ο κ. Δέπος αναφέρει ότι "κάποια κυρία" επενέβη στον Μανιαδάκη 
υπέρ του Ανδρέα. Η "κυρία" ήταν η Κυβέλη, της οποίας ο Μανιαδάκης ήταν 
μέγας θαυμαστής. Το γνωρίζω από τον ίδιο.

   3. Υποστηρίζετε ότι "τη δικτατορία τη θέλανε οι Αμερικάνοι... για 
να λυθεί το Κυπριακό". Η αλήθεια (δεν λέγω η άποψίς μου, διότι έχω 
γνώσιν του θέματος) είναι ότι οι Αμερικανοί δεν είχαν ανάμιξι στην 
ενέργεια της 21/4/67, η οποία τους αιφνιδίασε δυσαρέστως. Με το 
στρατιωτικό καθεστώς, εν συνεχεία, ουδέποτε οι Αμερικανοί είχαν 
πράγματι καλές σχέσεις. Το Κυπριακό είναι τελείως άσχετο. Άλλωστε 
καμμία "λύσι" του δεν επεχείρησε καν να προωθήση ο Παπαδόπουλος.
Το τι έγινε επί Ιωαννίδη, είναι άλλη ιστορία.

   4. Διαφωνώ επίσης με την άποψί σας ότι οι Αμερικανοί προώθησαν 
τον Α. Παπανδρέου για να ευνουχιστή η Αριστερά και για να πανικοβληθή 
το καθεστώς ώστε να επιβάλη δικτατορία. Η Αριστερά (=ΕΔΑ) ήταν ήδη 
ευνουχισμένη, ενσωματωμένη στο παιχνίδι του κατεστημένου με επί 
κεφαλής τους αστούς ψευτο-αριστερούς των σαλονιών, ενώ το ΚΚΕ 
μαστιζόταν από διαλυτική κρίσι και ο διεθνής κομμουνισμός 
αντιμετώπιζε, μέσα από την αποτελμάτωσι, την κατάρρευσί του. Ουδεμία 
ανησυχία υπήρχε για... επικράτησί της(!). Όσο για την δικτατορία, οι 
Αμερικανοί δεν την ήθελαν και πουθενά δεν την θέλουν. Το πρότυπο που 
εξάγουν και επιβάλλουν είναι ο κοινοβουλευτισμός που βολεύει απείρως 
καλύτερα τις επιδιώξεις τους. Ως εφεδρεία για περίπτωσι εσχάτης 
ανάγκης θεωρούσαν μια πολύ προσωρινή ημιδικτατορία βασιλέως-στρατηγών. 
Ποτέ την άκρως επικίνδυνη γι' αυτούς δικτατορία ανεξέλεγκτων κατωτέρων 
αξιωματικών με έντονα πατριωτικά αισθήματα, λαϊκές ρίζες και πιθανούς 
"νασερικούς" προσανατολισμούς.

   5. Ο κ. Δέπος απορεί πώς "πρώην Εαμίτες από τον Κουτσόγιωργα 
μέχρι τον Γιαννόπουλο, εναγκαλίσθησαν τον Α. Παπανδρέου". Η απορία 
μάλλον θα είναι ρητορική. Διότι οι αναφερόμενοι και οι όμοιοί τους δεν 
ήσαν "πρώην κομμουνιστές" όπως τους χαρακτηρίζετε. Ουδέποτε υπήρξαν. 
Ήσαν απλώς άνθρωποι πεινώντες και διψώντες για εξουσία. 
Αντιλαμβανόμενοι ότι με την Αριστερά ουδέποτε θα την εγεύοντο, 
προσεχώρησαν σ' ένα κόμμα εξουσίας που τους παρείχε και κάποια 
"αριστερά" προσχήματα.

   6. Απορείτε πώς οι στρατιωτικοί άφησαν ελεύθερο τον Α. Παπανδρέου 
ενώ "σε περιπτώσεις πραξικοπημάτων που έχουν έντονη ταξική χροιά, 
έντονη σύγκρουση Δεξιάς-Αριστεράς... εάν πιάσουμε τους ηγέτες των 
αντιπάλων τους εκτελούμε". Μα πού είδατε τέτοιες καταστάσεις στην 
Ελλάδα; Είχε η 21/4/67 "έντονη ταξική χροιά"; Υπήρχε τότε στην χώρα 
μας "έντονη σύγκρουση Δεξιάς-Αριστεράς"; Η σύγκρουσις ήταν "εμφύλια" 
αστική, ένας άνευ αρχών αγών μεταξύ αστών πολιτικών. Γι' αυτό και 
ουδείς ευρέθη να προτάξη τα στήθη του. "Γιατί και για ποιον;". Ο 
κόσμος πείσθηκε ότι η επέμβασις απέτρεπε μία έκρυθμη κατάστασι που 
απειλούσε την χώρα "χωρίς λόγο". Ο Α. Παπανδρέου όπως και όλοι οι 
πολιτικοί ήταν ακίνδυνος. Γιατί να τον σκοτώσουν;

   7. Ο κ. Δέπος έχει την άποψιν ότι οι Αμερικανοί "φέρανε τη μικρή 
Χούντα" όχι για το Κυπριακό, αλλά "για να έχουνε μια κυβέρνηση που δεν 
θα έπαιρνε το μέρος των Αράβων" εν όψει της αραβο-ισραηλινής 
συγκρούσεως. Μα στα σοβαρά τώρα λέμε ότι η όποια κυβέρνησις πολιτικών 
μας θα έπαιρνε το μέρος των Αράβων εναντίον των ΗΠΑ;
   Αν υπήρχε περίπτωσις να το κάνη κάποιος αυτό, ήταν ακριβώς "η 
μικρή χούντα". Αραβο-ισραηλινούς πολέμους είχαμε και το 1948 και το 
1956 χωρίς οι ΗΠΑ να χρειασθούν καμμία "χούντα" για "να εξασφαλίσουν 
τα νώτα τους στην Ελλάδα". Εκτός πια αν εκτιμούμε ότι οι Γ. και Α. 
Παπανδρέου θα ορθώνοντο εναντίον των ΗΠΑ. Και στο κάτω-κάτω, γιατί να 
το κάνουν; Κερδίσαμε ή θα κερδίζαμε κάτι από τους Άραβες; Εκτός πια 
και αν τα κίνητρα μιας αντιαμερικανικής - αντι-ισραηλινής - 
φιλοαραβικής στάσεως ήσαν ...αγνώς ιδεολογικά - από ποιους;

   8. Την συμφωνία Παττακού-Ανδρέα δεν την "διαβεβαιώνει" απλώς ο 
πρώτος. Υπάρχει η μαγνητοφωνημένη συνομιλία τους και το δημοσιευθέν 
κείμενό της.

   9. Ανεφέρθη από τον κ. Δέπο ότι ο Α. Παπανδρέου "μιλούσε υπέρ της 
Γιουγκοσλαβίας και της Αλβανίας, σοβιετικών δηλ. προτύπων". Η πρώτη 
ουδέποτε υπήρξε τέτοιο πρότυπο και ήρθε σε οξεία ρήξι προς την ΕΣΣΔ 
από το 1948. Η δεύτερη από το 1956.

   10. Λέτε "Ο Ανδρέας ήταν Τροτσκιστής". Το σωστό είναι ότι απλώς 
πέρασε κάποιο φοιτητικό φεγγαράκι του από τον Τροτσκιομό.

   11. Δεν είναι ορθό ότι "στην Αν. Ευρώπη οι κομμουνιστές δεν 
πείραξαν την εκκλησιαστική περιουσία". Η αλήθεια είναι ότι δεν άφησαν 
στην Εκκλησία απολύτως τίποτα - ούτε καν τους ναούς.

   12. Λέτε "ο Ανδρέας ήταν έντονα πολιτικοποιημένος" κατά την 
περίοδο που έζησε στις ΗΠΑ. Καθόλου. Υπήρξε ένας νομοταγέστατος,
ήσυχος φοιτητής και μετά καθηγητής που φρόντιζε να αποκτά διασυνδέσεις 
με το κατεστημένο. Η τολμηρότερη ενέργεια του ήταν ότι υποστήριξε τον 
δημοκρατικό υποψήφιο Στήβενσον.

   13. Κατά τον κ. Δέπο, ο Ανδρέας "είχε μεγάλο ταλέντο δημαγωγού 
και ρήτορος". Γνώμη μου είναι ότι ήταν κακός δημοκόπος (όχι βεβαίως 
δημαγωγός) και μετριώτατος ρήτωρ. Η επιτυχία του οφείλεται σε αίτια 
άσχετα προς αυτές τις ιδιότητες και ανάγονται στην προώθησί του από 
ξένες και εγχώριες πηγές εξουσίας!

   14. Λέτε ότι "υιοθέτησε όλα τα κλασσικά κομμουνιστικά συνθήματα" 
και γι' αυτό απορείτε πώς "ένα αριστερό κίνημα σαρώνει σε αγροτικές 
περιοχές". Το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν αριστερό κίνημα. Ήταν ποπουλίστικο. Και 
ουδέποτε υιοθέτησε όχι όλα, αλλά έστω και ένα κλασσικό κομμουνιστικό 
σύνθημα. Τέτοια βεβαίως δεν είναι τα συγκυριακά τακτικής φύσεως ("έξω 
οι βάσεις") αλλά τα μόνιμα που εκφράζουν την ουσία του κομμουνισμού, 
όπως κολλεκτιβοποίησις της γης, κρατικοποίησις των παραγωγικών μέσων, 
δικτατορία του προλεταριάτου (=του ΚΚ), επιβολή αθεΐας κ.λπ. Στις 
αγροτικές περιοχές το ΠΑΣΟΚ "σάρωσε" όχι με τέτοια συνθήματα, αλλά 
υποσχόμενο "τιμές Αθηνών", επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις, δάνεια, έργα 
κ.ο.κ.

   15. Ορθή η παρατήρηση του κ. Δέπου ότι ο Γ. Παπανδρέου ενήργησε 
"όχι ως πράκτωρ, αλλά ως σύμμαχος των Άγγλων σε μια ορισμένη πολιτική".

	Φιλικώτατα,
	Γεώργιος Γεωργαλάς